4. SINIF SOSYAL BİLGİLER

BİREY VE TOPLUM

SORU BANKASI

KAZANIM ODAKLI SORULAR

FARKLI SEVİYELERDE

ÖZ DEĞERLENDİRME ARAÇLARI

2025

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ

Değerli Öğretmenlerimiz ve Sevgili Öğrencilerimiz,

4. sınıf Sosyal Bilgiler dersi "Birey ve Toplum" teması, öğrencilerimizin kendilerini tanımaları, bireysel farklılıkları anlamaları ve toplumsal yaşamda saygı değerini içselleştirmeleri açısından büyük önem taşımaktadır.

Bu soru bankası, öğrencilerimizin konuyu etkili bir şekilde pekiştirmelerini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. İçeriğinde kazanımlara uygun olarak hazırlanmış farklı soru tipleri ve zorluk seviyelerindeki etkinlikler yer almaktadır.

Soru bankamız, öğrencilerimizin;

Öğrencilerimizin bu temada yer alan kazanımları içselleştirerek, bireysel ve toplumsal yaşamda daha bilinçli, saygılı ve sorumlu bireyler olarak yetişmelerine katkı sağlamasını umuyoruz.

Başarılar dileriz.

KULLANIM KILAVUZU

Bu soru bankasını en verimli şekilde kullanabilmeniz için bazı ipuçları:

📚 KAZANIM ODAKLI ÇALIŞMA:

Her bölüm bir kazanıma odaklanmıştır. Öğrenme sürecinizi takip etmek için öncelikle ilgili konuyu ders kitabınızdan tekrar etmenizi öneririz.

⭐ ZORLUK SEVİYELERİ:

Sorular üç zorluk seviyesinde hazırlanmıştır:

⭐ = Temel Seviye

⭐⭐ = Orta Seviye

⭐⭐⭐ = İleri Seviye

💡 BİLGİ KUTULARI VE İPUÇLARI:

Sayfaların kenarlarında yer alan bilgi kutuları ve ipuçları, konuyu daha iyi anlamanıza yardımcı olacak önemli hatırlatmalardır.

📝 CEVAP YÖNTEMİ:

Soruları önce kendi başınıza cevaplamaya çalışın. Cevaplarınızı kontrol etmek için kitabın sonundaki cevap anahtarını kullanabilirsiniz.

📊 PERFORMANS DEĞERLENDİRME:

Her bölümün sonunda yer alan öz değerlendirme tablosunu doldurarak gelişiminizi takip edebilirsiniz.

👨‍🏫 ÖĞRETMEN DESTEĞİ:

Anlamadığınız sorular veya konular olduğunda öğretmeninizden yardım isteyebilirsiniz. Kitabın sonunda öğretmenler için notlar bölümü bulunmaktadır.

KAZANIM LİSTESİ

SB.4.1.1. Resmî kimlik belgesini inceleyerek kişisel kimliğine ilişkin çıkarımlarda bulunur.

• Resmî kimlik belgesini inceleyerek bu belgenin içerdiği bilgiler açıklanır.

SB.4.1.2. Yaşamına ilişkin belli başlı olayları kronolojik sıraya koyar.

• Öğrencinin kendi hayatında önemli gördüğü (doğum, ilk konuşma, okula başlama vb.) olayları kronolojik olarak sıralaması sağlanır.

SB.4.1.3. Bireysel ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerini tanır.

• İlgi ve istekleri doğrultusunda okulunda veya yakın çevresindeki eğitsel sosyal etkinliklere katılması için teşvik edilir.

SB.4.1.4. Kendisini farklı özelliklere sahip diğer bireylerin yerine koyar.

• Farklı yeteneklere, beğenilere ve kişilik özelliklerine sahip bireylerin yanı sıra dezavantajlı (engelli, yoksul, devlet bakımına muhtaç veya kronik sağlık sorunları yaşayan) bireylerin durumlarına da değinilir.

SB.4.1.5. Diğer bireylerin farklı özelliklerini saygı ile karşılar.


BÖLÜM 1

RESMİ KİMLİK BELGEM (SB.4.1.1)

💡 BİLGİ KUTUSU

Resmi kimlik belgesi, kişinin kimliğini kanıtlayan ve devlet tarafından verilen belgedir.

Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı, pasaport, ehliyet gibi belgeler resmi kimlik belgeleridir.

Kimlik belgeleri kişiye özeldir ve korunması gerekir.

TEMEL SEVİYE SORULAR

1. Çoktan Seçmeli

Aşağıdakilerden hangisi T.C. Kimlik Kartında bulunan bilgilerden biri değildir?

A) T.C. Kimlik Numarası

B) Adı ve Soyadı

C) Doğum Yeri ve Tarihi

D) Okul Adı

Doğru Cevap: D) Okul Adı

Açıklama: T.C. Kimlik Kartında kişinin okul adı yer almaz. Kimlik kartında T.C. Kimlik Numarası, adı-soyadı, doğum yeri ve tarihi, anne-baba adı, kan grubu, medeni hali, din bilgisi (isteğe bağlı), seri numarası, son geçerlilik tarihi gibi bilgiler bulunur.

2. Doğru-Yanlış

Aşağıdaki ifadelerin doğru mu yanlış mı olduğunu belirtiniz.

a) T.C. Kimlik Kartında kişinin boy uzunluğu yazılıdır.

b) T.C. Kimlik Kartında kişinin anne ve baba adı bulunur.

c) T.C. Kimlik Kartında kişinin kan grubu yazılıdır.

d) T.C. Kimlik Kartı her Türk vatandaşına verilir.

Doğru Cevap:

a) Yanlış - Kimlik kartında boy uzunluğu bilgisi yer almaz.

b) Doğru - Kimlik kartında anne ve baba adı bulunur.

c) Doğru - Yeni kimlik kartlarında kan grubu bilgisi yer alır.

d) Doğru - Her Türk vatandaşına T.C. Kimlik Kartı verilir.

3. Boşluk Doldurma

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.

a) Kimlik belgelerimizi .................... almak için kullanırız.

b) Kimlik belgesinde yer alan .................... numarası her vatandaş için farklıdır.

c) T.C. Kimlik Kartı .................... tarafından verilir.

Doğru Cevap:

a) kimliğimizi kanıtlamak/belgelemek

b) T.C. kimlik

c) Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü/devlet

ORTA SEVİYE SORULAR

★★

4. Eşleştirme

Aşağıdaki kimlik bilgilerini uygun açıklamalarla eşleştiriniz.

1. Seri Numarası ( ) a. Kimlik kartının ne zamana kadar geçerli olduğunu gösterir

2. T.C. Kimlik No ( ) b. Kişinin hangi ülkenin vatandaşı olduğunu gösterir

3. Uyruğu ( ) c. Her kimlik kartı için farklı olan güvenlik kodu

4. Son Geçerlilik ( ) d. 11 haneli, kişiye özel numara

Doğru Cevap:

1. Seri Numarası (c) Her kimlik kartı için farklı olan güvenlik kodu

2. T.C. Kimlik No (d) 11 haneli, kişiye özel numara

3. Uyruğu (b) Kişinin hangi ülkenin vatandaşı olduğunu gösterir

4. Son Geçerlilik (a) Kimlik kartının ne zamana kadar geçerli olduğunu gösterir

★★

5. Çoktan Seçmeli

Elif, kimlik kartını kaybettiğini fark etti. Bu durumda ne yapmalıdır?

A) Arkadaşlarından birinin kimlik kartını ödünç almalıdır

B) Öğretmeninden yeni bir kimlik kartı istemelidir

C) En yakın nüfus müdürlüğüne başvurmalıdır

D) Kimlik kartı olmadan yaşamaya alışmalıdır

Doğru Cevap: C) En yakın nüfus müdürlüğüne başvurmalıdır

Açıklama: Kimlik kartını kaybeden kişi, yeni bir kimlik kartı almak için en yakın nüfus müdürlüğüne başvurmalıdır. Kimlik kartı kişiye özeldir, başkasının kimlik kartını kullanmak yasalara aykırıdır.

★★

6. Kısa Cevaplı Soru

T.C. Kimlik Kartının üzerinde yer alan güvenlik özellikleri nelerdir? Üç tanesini yazınız.

Doğru Cevap:

T.C. Kimlik Kartının güvenlik özellikleri arasında:

1. Chip (Yonga) - Kişinin bilgilerini içeren elektronik çip

2. Değişen Lazerli Görüntü (DOVID) - Farklı açılardan bakıldığında değişen görüntü

3. Mikro yazılar - Çıplak gözle görülemeyen küçük yazılar

4. UV (Ultraviyole) Baskı - Ultraviyole ışık altında görünen özel baskılar

5. Holografik öğeler - Üç boyutlu görüntü sağlayan özellikler

Not: Bunlardan herhangi üç tanesi yazılabilir.

İLERİ SEVİYE SORULAR

★★★

7. Açık Uçlu Soru

Kimlik belgelerimizi korumak neden önemlidir? Kimlik bilgilerimizin başkaları tarafından kötüye kullanılması durumunda ne gibi sorunlar yaşayabiliriz? Açıklayınız.

Örnek Cevap:

Kimlik belgelerimizi korumak çok önemlidir çünkü bu belgeler bizi tanımlayan ve kişisel bilgilerimizi içeren resmi belgelerdir. Kimlik bilgilerimizin başkaları tarafından kötüye kullanılması durumunda:

1. Kimlik hırsızlığı: Başkaları bizim kimliğimizi kullanarak kendi adımıza işlemler yapabilir.

2. Finansal zararlar: Adımıza kredi çekilebilir veya banka hesapları açılabilir.

3. Yasal sorunlar: Başkaları bizim kimliğimizi kullanarak suç işleyebilir ve biz sorumlu tutulabiliriz.

4. Kişisel gizliliğin ihlali: Özel bilgilerimize başkaları erişebilir.

Bu nedenle kimlik belgelerimizi güvenli yerlerde saklamalı, kaybetmemeli ve kimlik bilgilerimizi herkesle paylaşmamalıyız.

★★★

8. Örnek Olay

Ali, arkadaşıyla birlikte parka gitmek için evden çıkmıştı. Parkta bir süre oynadıktan sonra eve dönmek istedi ancak cebindeki kimlik kartını bulamadı. Kimlik kartının parkta düşmüş olabileceğini düşündü.

a) Ali'nin bu durumda yapması gereken en doğru davranış nedir?

b) Kimlik kartının kaybolması Ali için ne gibi sorunlara yol açabilir?

c) Kimlik kartımızı yanımızda taşımanın önemi nedir?

Örnek Cevap:

a) Ali'nin bu durumda yapması gereken en doğru davranış:

  • Öncelikle parka geri dönüp kimlik kartını araması
  • Bulamazsa durumu hemen ailesine bildirmesi
  • Ailesiyle birlikte en kısa sürede nüfus müdürlüğüne giderek kayıp bildirimi yapması ve yeni kimlik kartı için başvurması
  • Gerekirse polis veya jandarma karakoluna kayıp ihbarında bulunması

b) Kimlik kartının kaybolması Ali için şu sorunlara yol açabilir:

  • Kimliğini kanıtlayamama
  • Okul, hastane gibi yerlerde kimlik gerektiren işlemleri yapamama
  • Kimlik bilgilerinin kötü niyetli kişilerin eline geçme riski
  • Yeni kimlik çıkartma sürecinde zaman kaybı ve masraf

c) Kimlik kartımızı yanımızda taşımanın önemi:

  • Gerektiğinde kimliğimizi kanıtlayabilmek
  • Acil durumlarda (kaza, hastalık vb.) kimliğimizin belirlenebilmesi
  • Yasal olarak kimlik taşıma zorunluluğunun bulunması
  • Kütüphane, banka, postane gibi yerlerde işlem yapabilmek
  • Seyahat ederken kimlik gösterebilmek
★★★

9. Uygulama

Bir kimlik kartı şablonu çizerek üzerindeki bilgilerin neler olduğunu ve bu bilgilerin niçin kimlik kartında yer aldığını açıklayınız.

Örnek Cevap:

Kimlik kartı üzerindeki bilgiler ve bunların kimlik kartında yer alma sebepleri:

  1. T.C. Kimlik Numarası: Her vatandaşın benzersiz bir numarası olmasını ve resmi işlemlerde kolayca tanımlanabilmesini sağlar.
  2. Ad-Soyad: Kişinin isim bilgisiyle tanınmasını sağlar.
  3. Doğum Tarihi: Kişinin yaşını belirlemek ve yaşa bağlı yasal haklarını (oy kullanma, ehliyet alma vb.) belirlemek için gereklidir.
  4. Doğum Yeri: Kişinin nerede doğduğunu gösterir, nüfus kayıtları için önemlidir.
  5. Anne-Baba Adı: Kişinin aile bağlarını ve soy bilgilerini gösterir.
  6. Kan Grubu: Acil tıbbi durumlarda hayat kurtarıcı olabilir.
  7. Seri Numarası: Kimlik kartının kendisinin benzersiz olarak tanımlanmasını sağlar.
  8. Son Geçerlilik Tarihi: Kimlik kartının ne zamana kadar geçerli olduğunu gösterir.
  9. Fotoğraf: Kimliğin gerçekten sahibine ait olduğunu görsel olarak doğrulamayı sağlar.
  10. İmza: Kimlik sahibinin onayını gösterir ve belge doğrulama için referans sağlar.
★★★

10. Düşünce Sorusu

Günümüzde bazı ülkeler elektronik kimlik kartları ve dijital kimlikler kullanmaktadır. Sizce gelecekte kimlik belgeleri nasıl olacaktır? Düşüncelerinizi yazınız.

Örnek Cevap:

Gelecekte kimlik belgeleri muhtemelen daha çok dijital ortama taşınacaktır. Olası gelişmeler şunlar olabilir:

  • Akıllı telefonlarda taşınabilen tamamen dijital kimlikler
  • Biyometrik verilerin (parmak izi, retina taraması, yüz tanıma) daha fazla kullanılması
  • Bilgilerin güvenliği için daha gelişmiş şifreleme teknolojileri
  • Vücuda yerleştirilebilen küçük çipler (bazı ülkelerde pilot uygulamaları başlamıştır)
  • Tek bir kimlik belgesiyle dünyanın her yerinde geçerli olabilecek küresel kimlik sistemleri
  • Blockchain gibi teknolojilerle kimlik bilgilerinin daha güvenli saklanması
  • Kağıt veya plastik kartların tamamen ortadan kalkması

Ancak dijital kimlikler gelişirken kişisel verilerin korunması ve güvenliği konusunda da daha fazla önlem alınması gerekecektir.

ÖZ DEĞERLENDİRME

Bu bölümdeki konuları ne kadar öğrendim?


BÖLÜM 2

HAYATIMIN ZAMAN ÇİZELGESİ (SB.4.1.2)

💡 BİLGİ KUTUSU

Kronoloji, olayların zaman sırasına göre dizilmesidir.

Zaman çizelgesi (zaman şeridi), olayların tarih sırasına göre gösterildiği çizgidir.

Geçmişten günümüze doğru ilerleyen bir zaman çizelgesi, olayların ne zaman gerçekleştiğini kolayca görmemizi sağlar.

TEMEL SEVİYE SORULAR

1. Çoktan Seçmeli

Aşağıdaki olaylardan hangisi bir insanın hayatında diğerlerinden önce gerçekleşir?

A) Okula başlaması

B) Doğması

C) Yürümeye başlaması

D) Konuşmaya başlaması

Doğru Cevap: B) Doğması

Açıklama: Bir insanın hayatında önce doğum olayı gerçekleşir. Daha sonra sırasıyla genellikle yürüme, konuşma ve okula başlama olayları gerçekleşir.

2. Doğru-Yanlış

Aşağıdaki ifadelerin doğru mu yanlış mı olduğunu belirtiniz.

a) Kronoloji, olayların önem sırasına göre sıralanmasıdır.

b) Zaman çizelgesinde olaylar tarih sırasına göre dizilir.

c) Bir insanın hayatındaki bütün olaylar zaman çizelgesine yazılır.

d) Zaman çizelgesi, geçmişten geleceğe doğru ilerler.

Doğru Cevap:

a) Yanlış - Kronoloji, olayların zaman sırasına göre sıralanmasıdır, önem sırasına göre değil.

b) Doğru - Zaman çizelgesinde olaylar tarih sırasına göre dizilir.

c) Yanlış - Zaman çizelgesine genellikle önemli olaylar yazılır, her olay değil.

d) Doğru - Zaman çizelgesi, geçmişten geleceğe doğru ilerler.

3. Boşluk Doldurma

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.

a) Bir kişinin hayatındaki önemli olayların zaman sırasına göre dizilmesine .................... denir.

b) Zaman çizelgesinde tarihler .................... doğru ilerler.

c) İnsanın hayatındaki ilk önemli olay .................... olayıdır.

Doğru Cevap:

a) kronoloji

b) geçmişten geleceğe

c) doğum

4. Kavram Eşleştirme

Aşağıdaki kavramları anlamlarıyla eşleştiriniz.

1. Kronoloji ( ) a. Olayların zaman içinde yerini gösteren çizgi

2. Zaman çizelgesi ( ) b. Olayların zaman sırasına göre dizilmesi

3. Geçmiş ( ) c. Şu anda yaşanmakta olan zaman dilimi

4. Şimdi ( ) d. Yaşanıp bitmiş zaman dilimi

Doğru Cevap:

1. Kronoloji (b) Olayların zaman sırasına göre dizilmesi

2. Zaman çizelgesi (a) Olayların zaman içinde yerini gösteren çizgi

3. Geçmiş (d) Yaşanıp bitmiş zaman dilimi

4. Şimdi (c) Şu anda yaşanmakta olan zaman dilimi

ORTA SEVİYE SORULAR

★★

5. Sıralama

Aşağıdaki olayları, bir insanın hayatında gerçekleşme sırasına göre numaralandırınız.

( ) İlkokula başlama

( ) Doğum

( ) İlk adımları atma

( ) İlk dişin çıkması

( ) İlk kelimeleri söyleme

Doğru Cevap:

(2) Doğum

(3) İlk dişin çıkması

(4) İlk adımları atma

(5) İlk kelimeleri söyleme

(1) İlkokula başlama

Not: Bazı çocuklarda ilk kelimeler, ilk adımlardan önce gelebilir.

★★

6. Çoktan Seçmeli

Mehmet, zaman çizelgesine yazabileceği önemli olayları düşünüyor. Aşağıdakilerden hangisi Mehmet'in kişisel zaman çizelgesine yazabileceği bir olay değildir?

A) İlk bisikletini aldığı tarih

B) Dedesinin doğum tarihi

C) Kardeşinin doğduğu tarih

D) Okuma yazmayı öğrendiği tarih

Doğru Cevap: B) Dedesinin doğum tarihi

Açıklama: Kişisel zaman çizelgesine kişinin kendi hayatında yaşadığı veya doğrudan etkilendiği olaylar yazılır. Dedesinin doğum tarihi, Mehmet'in kendi hayatından önce gerçekleşmiş bir olaydır ve kişisel zaman çizelgesinde yer almaz. Diğer seçenekler Mehmet'in kendi hayatında yaşadığı veya onu doğrudan etkileyen olaylardır.

★★

7. Kısa Cevaplı Soru

Ailenizdeki büyüklerinizden (anne, baba, dede, nine vb.) sizin bebeklik ve çocukluk dönemlerinize ait öğrenebileceğiniz üç bilgiyi yazınız.

Örnek Cevap:

Aile büyüklerinden öğrenilebilecek bilgiler:

  1. İlk konuşmaya başladığım tarih ve söylediğim ilk kelimeler
  2. Yürümeye başladığım ay ve yaş
  3. İlk dişimin çıktığı zaman
  4. Bebekken en sevdiğim yiyecekler
  5. Bebekliğimde yaptığım komik davranışlar
  6. Küçükken en çok sevdiğim oyuncaklar
  7. İlk kez okula gittiğimde neler hissettiğim veya nasıl davrandığım

Not: Bunlardan herhangi üç tanesi yazılabilir.

İLERİ SEVİYE SORULAR

★★★

8. Açık Uçlu Soru

Hayatınızdaki önemli olayları düşündüğünüzde, hangi olayları zaman çizelgenize eklerdiniz? Neden bu olayları önemli buluyorsunuz? Açıklayınız.

Örnek Cevap:

Zaman çizelgesine eklenebilecek önemli olaylar ve önem nedenleri:

  1. Doğum tarihim: Hayatımın başlangıcı olduğu için en temel olaydır.
  2. İlk adımlarımı attığım tarih: Fiziksel gelişimimdeki önemli bir aşamayı gösterir.
  3. Okula başladığım tarih: Eğitim hayatımın başlangıcı ve sosyal çevremin genişlemeye başladığı dönemdir.
  4. Kardeşimin doğumu: Ailemize yeni bir üyenin katılması hayatımda önemli değişikliklere neden olmuştur.
  5. İlk bisikletimi kullanmayı öğrendiğim tarih: Kendi başıma başardığım önemli bir beceridir.
  6. Başka bir şehre taşındığımız tarih: Yeni bir çevreye alışmam gereken büyük bir değişimdir.
  7. Önemli bir hastalık/kaza geçirdiğim tarih: Sağlığımı etkilemiş ve belki de hayata bakışımı değiştirmiş önemli bir deneyimdir.
  8. İlk kez bir müzik aleti çalmaya başladığım tarih: Sanatsal yönümün gelişmeye başladığı bir dönüm noktasıdır.

Bu olaylar hayatımda önemli değişikliklere neden olmuş, beni duygusal olarak etkilemiş veya gelişimimde önemli aşamaları temsil eden olaylardır. Zaman çizelgesi sayesinde bu olayların ne zaman gerçekleştiğini ve hayatımın nasıl şekillendiğini daha net görebilirim.

★★★

9. Örnek Olay

Zeynep, öğretmeninin verdiği ödev için bir zaman çizelgesi hazırlamak istiyor. Ancak doğum tarihini, ilk kelimelerini söylediği zamanı ve yürümeye başladığı tarihi tam olarak hatırlamıyor.

a) Zeynep bu bilgileri kimlerden öğrenebilir?

b) Aile büyüklerinin anılarının kişisel tarihimizi öğrenmekteki önemi nedir?

c) Aile albümlerinin zaman çizelgesi hazırlamada nasıl bir yardımı olabilir?

Örnek Cevap:

a) Zeynep bu bilgileri şu kişilerden öğrenebilir:

  • Anne ve babasından
  • Dede ve ninesinden
  • Kendisinden büyük kardeşlerinden
  • Ona bebekken bakan yakın akrabalarından
  • Ayrıca doğum tarihini kimlik kartından veya doğum belgesinden öğrenebilir

b) Aile büyüklerinin anılarının kişisel tarihimizi öğrenmekteki önemi:

  • Kendimizle ilgili hatırlayamadığımız bilgilere ulaşmamızı sağlar
  • Aile tarihimizi ve köklerimizi öğrenmemize yardımcı olur
  • Nesiller arası bağları güçlendirir
  • Sözlü tarih aktarımı kültürel değerlerin korunmasını sağlar
  • Kendimizi ve ailemizi daha iyi tanımamıza olanak verir
  • Geçmişimizle ilgili duygusal bağlar kurmamızı sağlar

c) Aile albümlerinin zaman çizelgesi hazırlamada yardımı:

  • Fotoğrafların çekildiği tarihleri görebiliriz
  • Fotoğrafların arkasındaki notlar bize tarih bilgisi verebilir
  • Fiziksel gelişimimizi (boyumuz, kilomuz, dişlerimizin çıkması vb.) görebiliriz
  • Önemli olayların (doğum günleri, ilk okul günü vb.) görsel kanıtlarını elde ederiz
  • Fotoğraflardaki kıyafetler, mekânlar ve eşyalar dönem hakkında ipuçları verir
  • Fotoğraflar, aile büyüklerinin anılarını daha iyi hatırlamalarına yardımcı olabilir
★★★

10. Uygulama

Aşağıdaki zaman çizelgesini inceleyin ve soruları cevaplayın.

AHMET'İN ZAMAN ÇİZELGESİ

2013 (Doğum) → 2014 (İlk adımlar) → 2015 (İlk kelimeler) → 2016 (Kardeşinin doğumu) → 2018 (Anaokuluna başlama) → 2019 (İlkokula başlama) → 2022 (Basketbol takımına katılma)

a) Bu zaman çizelgesindeki en eski olay hangisidir?

b) Zaman çizelgesinde kaç yıllık bir süre gösterilmiştir?

c) Ahmet ilkokula başladığında kaç yaşındaydı?

d) Zaman çizelgesine eklenebilecek başka hangi olaylar olabilir?

Doğru Cevap:

a) En eski olay: 2013 yılındaki doğum olayıdır.

b) Zaman çizelgesinde gösterilen süre: 2022 - 2013 = 9 yıllık bir süredir.

c) Ahmet ilkokula başladığında: 2019 - 2013 = 6 yaşındaydı.

d) Zaman çizelgesine eklenebilecek başka olaylar:

  • İlk dişinin çıkması
  • Bisiklet sürmeyi öğrenmesi
  • Yüzmeyi öğrenmesi
  • İlk tatile çıkması
  • Taşınma (eğer taşındıysa)
  • Evcil hayvan sahibi olması
  • Önemli bir hastalık/kaza geçirmesi
★★★

11. Yaratıcı Düşünme Sorusu

Bir ülkenin tarihindeki önemli olaylar da kronolojik sıraya göre düzenlenebilir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan günümüze kadar olan süreçte sizce hangi beş olay en önemlidir? Bu olayları kronolojik sıraya koyarak yazınız ve neden önemli olduklarını açıklayınız.

Örnek Cevap:

Türkiye Cumhuriyeti'nin tarihindeki önemli olaylar (kronolojik sırada):

  1. 29 Ekim 1923 - Türkiye Cumhuriyeti'nin İlanı: Osmanlı İmparatorluğu'ndan sonra modern Türkiye'nin kuruluşunu simgeler. Yeni bir devletin doğuşu ve yönetim şeklinin değişmesi açısından çok önemlidir.
  2. 1 Kasım 1928 - Harf Devrimi: Arap alfabesinden Latin alfabesine geçiş, okuma yazma oranının artmasını sağlamış ve ülkenin modernleşme sürecinde önemli bir adım olmuştur.
  3. 14 Mayıs 1950 - Çok Partili Sisteme Geçiş: Demokrat Parti'nin seçimleri kazanması ile Türkiye'de demokrasinin gelişmesi açısından önemli bir dönüm noktasıdır.
  4. 12 Eylül 1980 - Askeri Darbe: Türkiye'nin siyasi ve toplumsal yapısını derinden etkilemiş, yeni bir anayasa ve siyasi düzenin oluşmasına neden olmuştur.
  5. 3 Kasım 2002 - AK Parti'nin İktidara Gelmesi: Uzun süreli tek parti iktidarının başlangıcı olarak Türkiye'nin iç ve dış politikasında, ekonomik ve toplumsal yapısında önemli değişimlerin başlangıcını temsil eder.

Not: Bu liste özneldir ve farklı öğrenciler farklı olayları seçebilir. Önemli olan, seçilen olayların kronolojik sıralanması ve neden önemli olduklarının açıklanmasıdır.

ÖZ DEĞERLENDİRME

Bu bölümdeki konuları ne kadar öğrendim?


BÖLÜM 3

İLGİ, İHTİYAÇ VE YETENEKLERİM (SB.4.1.3)

💡 BİLGİ KUTUSU

İlgi: Hoşlandığımız, sevdiğimiz ve zaman ayırmak istediğimiz şeylerdir.

Yetenek: Doğuştan gelen veya sonradan geliştirdiğimiz becerilerdir.

İhtiyaç: Yaşamımız için gerekli olan temel gereksinimlerdir.

Her insanın farklı ilgi alanları ve yetenekleri vardır. Bu farklılıklar bizi özel kılar.

TEMEL SEVİYE SORULAR

1. Çoktan Seçmeli

Aşağıdakilerden hangisi bir ilgi alanı olabilir?

A) Su içmek

B) Uyumak

C) Kitap okumak

D) Nefes almak

Doğru Cevap: C) Kitap okumak

Açıklama: İlgi alanları, kişinin yapmaktan hoşlandığı ve zaman ayırmak istediği aktivitelerdir. Kitap okumak bir ilgi alanı olabilir. Su içmek, uyumak ve nefes almak ise temel yaşamsal ihtiyaçlardır.

2. Doğru-Yanlış

Aşağıdaki ifadelerin doğru mu yanlış mı olduğunu belirtiniz.

a) Bütün insanların ilgi alanları aynıdır.

b) Yeteneklerimizi çalışarak geliştirebiliriz.

c) İhtiyaçlarımız olmadan da yaşayabiliriz.

d) Her insanın farklı yetenekleri olabilir.

Doğru Cevap:

a) Yanlış - Her insanın ilgi alanları farklı olabilir.

b) Doğru - Yeteneklerimizi çalışarak ve pratik yaparak geliştirebiliriz.

c) Yanlış - İhtiyaçlarımız yaşamımız için gerekli olan temel gereksinimlerdir, onlar olmadan yaşayamayız.

d) Doğru - Her insan farklı yeteneklere sahip olabilir, bu bizi özel kılar.

3. Boşluk Doldurma

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.

a) Sevdiğimiz ve yapmaktan hoşlandığımız şeylere .................... denir.

b) .................... doğuştan gelen veya sonradan geliştirdiğimiz becerilerdir.

c) Su, yiyecek ve barınma temel .................... arasında yer alır.

Doğru Cevap:

a) ilgi

b) Yetenekler

c) ihtiyaçlarımız

4. Eşleştirme

Aşağıdaki kavramları örneklerle eşleştiriniz.

1. İlgi ( ) a. Hızlı koşabilmek

2. Yetenek ( ) b. Bilgisayar oyunları oynamayı sevmek

3. İhtiyaç ( ) c. Temiz hava

4. İstek ( ) d. Yeni bir oyuncak almak

Doğru Cevap:

1. İlgi (b) Bilgisayar oyunları oynamayı sevmek

2. Yetenek (a) Hızlı koşabilmek

3. İhtiyaç (c) Temiz hava

4. İstek (d) Yeni bir oyuncak almak

ORTA SEVİYE SORULAR

★★

5. Eşleştirme

Aşağıdaki kavramları uygun örneklerle eşleştiriniz.

1. İlgi ( ) a. Resim yapabilmek

2. Yetenek ( ) b. Arkadaşlarla oyun oynamak

3. İhtiyaç ( ) c. Sağlıklı beslenmek

4. Hobi ( ) d. Müzik dinlemeyi sevmek

Doğru Cevap:

1. İlgi (d) Müzik dinlemeyi sevmek

2. Yetenek (a) Resim yapabilmek

3. İhtiyaç (c) Sağlıklı beslenmek

4. Hobi (b) Arkadaşlarla oyun oynamak

★★

6. Çoktan Seçmeli

Arda, matematik derslerinde çok başarılı oluyor ve problemleri hızlıca çözebiliyor. Arda için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Arda'nın matematik konusunda yeteneği vardır

B) Arda'nın tek ihtiyacı matematiktir

C) Arda sadece matematik çalışmalıdır

D) Arda'nın başka alanlara ilgisi yoktur

Doğru Cevap: A) Arda'nın matematik konusunda yeteneği vardır

Açıklama: Arda'nın matematik problemlerini hızlıca çözebilmesi, onun bu alanda yeteneği olduğunu gösterir. Diğer seçenekler yanlış çıkarımlar içermektedir. Matematik Arda'nın ihtiyacı değil yeteneğidir, sadece matematik çalışması gerektiği ve başka alanlara ilgisi olmadığı bilgisi metinde verilmemiştir.

★★

7. Sınıflandırma

Aşağıdaki örnekleri "İlgi", "Yetenek" ve "İhtiyaç" olarak sınıflandırınız.

a) Futbol oynamak

b) İyi yüzebilmek

c) Barınma

d) Güzel resim yapabilmek

e) Bilgisayar oyunlarını sevmek

f) Uyku

Doğru Cevap:

İlgi: a) Futbol oynamak, e) Bilgisayar oyunlarını sevmek

Yetenek: b) İyi yüzebilmek, d) Güzel resim yapabilmek

İhtiyaç: c) Barınma, f) Uyku

İLERİ SEVİYE SORULAR

★★★

8. Açık Uçlu Soru

Sizce ilgi alanlarımızı ve yeteneklerimizi keşfetmek neden önemlidir? Yeteneklerimizi geliştirmek için neler yapabiliriz? Açıklayınız.

Örnek Cevap:

İlgi alanlarımızı ve yeteneklerimizi keşfetmek önemlidir çünkü:

  • Kendimizi daha iyi tanımamızı sağlar
  • Gelecekte seçeceğimiz mesleğe karar vermemize yardımcı olur
  • Boş zamanlarımızı daha verimli geçirmemize olanak verir
  • Kendimize güvenimizi artırır
  • Başarılı olabileceğimiz alanlarda ilerleyerek mutlu bir hayat sürmemize katkıda bulunur
  • Sosyal çevremizi genişletmemize yardımcı olur
  • Hayatımıza anlam katar ve bizi motive eder

Yeteneklerimizi geliştirmek için yapabileceklerimiz:

  • Düzenli olarak pratik yapmak
  • Bu alanda kurslar veya eğitimler almak
  • Alanında uzman kişilerden yardım istemek
  • Konuyla ilgili kitaplar okumak, videolar izlemek
  • İlgili kulüp veya derneklere katılmak
  • Yarışmalara katılarak kendimizi test etmek
  • Başarısızlıktan korkmayıp sürekli denemeye devam etmek
  • Farklı teknikler ve yöntemler denemek
  • Azimli ve sabırlı olmak
★★★

9. Örnek Olay

Ayşe müzik dinlemeyi ve şarkı söylemeyi çok seviyor. Ancak okulunda müzik kulübü yok ve ailesinin müzik dersi aldıracak maddi durumu da bulunmuyor.

a) Ayşe, müzik konusundaki ilgisini nasıl geliştirebilir?

b) Okul dışında katılabileceği ücretsiz etkinlikler neler olabilir?

c) İlgi duyduğumuz alanlarda imkânlarımız kısıtlı olduğunda neler yapabiliriz?

Örnek Cevap:

a) Ayşe, müzik konusundaki ilgisini şu şekillerde geliştirebilir:

  • İnternet üzerinden ücretsiz müzik eğitim videoları izleyebilir
  • Şarkı sözleri ezberleyebilir
  • Kendi kendine şarkı söyleme pratiği yapabilir
  • Okulda müzik öğretmeninden teneffüslerde yardım isteyebilir
  • Müzikle ilgili kitaplar okuyabilir
  • Basit müzik uygulamalarını telefonuna indirebilir
  • Aile üyeleri veya arkadaşlarıyla müzik etkinlikleri düzenleyebilir

b) Okul dışında katılabileceği ücretsiz etkinlikler:

  • Belediyenin ücretsiz müzik kursları
  • Halk eğitim merkezlerinin kursları
  • Mahalle veya semtindeki gençlik merkezleri
  • Okul korosu (varsa)
  • Yerel festivaller ve müzik etkinlikleri
  • Kültür merkezlerinin düzenlediği etkinlikler
  • Dini kurumların müzik grupları (ilahiler, korolar vb.)

c) İlgi duyduğumuz alanlarda imkânlarımız kısıtlı olduğunda:

  • Yaratıcı çözümler üretebiliriz (örneğin evde basit müzik aletleri yapmak)
  • Ücretsiz kaynakları araştırıp bulabiliriz (internet, kütüphane vb.)
  • Benzer ilgilere sahip arkadaşlarla grup oluşturabiliriz
  • Burs veya destek imkânlarını araştırabiliriz
  • İkinci el malzemeler veya ekipmanlar edinebiliriz
  • Bilgi ve deneyim paylaşımı için sosyal medya gruplarına katılabiliriz
  • Sabırlı olup, ileride daha iyi imkânlara kavuşacağımızı unutmamalıyız
  • Azimle çalışarak kendi kendimize öğrenmeye çalışabiliriz
★★★

10. Uygulama

Kendi ilgi alanlarınızı, yeteneklerinizi ve ihtiyaçlarınızı düşünerek aşağıdaki tabloyu doldurunuz.

İlgi Alanlarım Yeteneklerim İhtiyaçlarım
1. 1. 1.
2. 2. 2.
3. 3. 3.

Örnek Cevap:

Öğrencilerin kendi özellikleri doğrultusunda dolduracakları bir tablo olduğu için, standart bir cevap yoktur. Ancak, şu örnekler verilebilir:

İlgi Alanları: Spor yapmak, kitap okumak, resim çizmek, bilgisayar oyunları oynamak, müzik dinlemek, hayvanlarla ilgilenmek, doğada vakit geçirmek, film izlemek, yemek yapmak, dans etmek, vb.

Yetenekler: Hızlı koşmak, güzel resim yapmak, matematik problemlerini çözmek, şarkı söylemek, dans etmek, yüzmek, bisiklet sürmek, hikâye yazmak, yemek yapmak, liderlik yapmak, vb.

İhtiyaçlar: Sağlıklı beslenme, temiz hava, güvenli bir ev, sevgi ve ilgi görmek, eğitim almak, arkadaşlık kurmak, uyku, temiz su, sağlık hizmetleri, dinlenme, vb.

★★★

11. Proje Çalışması

"Yeteneklerimi Keşfediyorum" adlı bir haftalık proje planı hazırlayınız. Bu projede farklı yeteneklerinizi denemek için hangi etkinlikleri yapacağınızı, hangi kaynakları kullanacağınızı ve etkinlikler sonunda neler öğrenmeyi umduğunuzu yazınız.

Örnek Cevap:

"Yeteneklerimi Keşfediyorum" Haftalık Proje Planı

Pazartesi - Sanat Günü

  • Etkinlik: Farklı resim teknikleri deneme (sulu boya, kuru boya, pastel boya)
  • Kaynaklar: Resim kağıtları, boyalar, internet üzerinden eğitim videoları
  • Hedef: Hangi resim tekniğinde daha başarılı olduğumu keşfetmek

Salı - Müzik Günü

  • Etkinlik: Basit bir enstrüman çalmayı deneme (flüt veya mevcut bir enstrüman)
  • Kaynaklar: Evdeki müzik aleti veya flüt, online müzik dersleri
  • Hedef: Ritim duygumu ve müzikal yeteneğimi değerlendirmek

Çarşamba - Spor Günü

  • Etkinlik: Farklı sporları deneme (koşu, ip atlama, top oyunları)
  • Kaynaklar: Spor ekipmanları, açık hava alanı veya bahçe
  • Hedef: Fiziksel yeteneklerimi ve hangi sporda daha iyi olduğumu keşfetmek

Perşembe - Düşünme Becerileri Günü

  • Etkinlik: Bulmaca, sudoku, satranç gibi zeka oyunları oynama
  • Kaynaklar: Bulmaca kitapları, satranç takımı, internet uygulamaları
  • Hedef: Problem çözme ve stratejik düşünme becerilerimi değerlendirmek

Cuma - Yaratıcı Yazma Günü

  • Etkinlik: Kısa bir hikaye veya şiir yazma
  • Kaynaklar: Defter, kalem, yaratıcı yazma ipuçları içeren kitap veya internet siteleri
  • Hedef: Yazma yeteneğimi ve yaratıcılığımı keşfetmek

Cumartesi - El Becerileri Günü

  • Etkinlik: El işi, model yapma veya basit bir tamir işi
  • Kaynaklar: El işi malzemeleri, kağıt, makas, yapıştırıcı, basit alet takımı
  • Hedef: El becerilerimi ve pratik zekamı değerlendirmek

Pazar - Değerlendirme Günü

  • Etkinlik: Hafta boyunca denediğim etkinliklerin bir değerlendirmesini yapma
  • Kaynaklar: Hafta boyunca tuttuğum notlar ve ortaya çıkardığım ürünler
  • Hedef: Hangi alanlarda yetenekli olduğumu ve hangi yeteneklerimi geliştirmek istediğimi belirlemek

Proje Sonunda Beklenen Kazanımlar:

  • Farklı alanlardaki yeteneklerimi keşfetmek
  • Güçlü ve zayıf yönlerimi belirlemek
  • İlgi duyduğum ve yetenekli olduğum alanları daha iyi anlamak
  • Gelecekte hangi yeteneklerimi geliştirmek istediğime karar vermek
  • Yeni hobiler edinmek ve kendime olan güvenimi artırmak

ÖZ DEĞERLENDİRME

Bu bölümdeki konuları ne kadar öğrendim?


BÖLÜM 4

EMPATİ KURUYORUM (SB.4.1.4)

💡 BİLGİ KUTUSU

Empati: Kendimizi başkasının yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmaktır.

Farklı özelliklere sahip bireyleri anlamak için empati kurmak önemlidir.

Empati kurarken karşımızdaki kişiyi iyi dinlemek ve onu anlamaya çalışmak gerekir.

TEMEL SEVİYE SORULAR

1. Çoktan Seçmeli

Empati kurmak ne demektir?

A) Herkesi sevmek

B) Kendimizi başkasının yerine koymak

C) Başkalarına yardım etmek

D) Farklı olmak

Doğru Cevap: B) Kendimizi başkasının yerine koymak

Açıklama: Empati, kendimizi başkasının yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlamaya çalışmak demektir. Başkalarının duygularını ve bakış açılarını anlamak için onların yerinde olduğumuzu hayal etmemizi gerektirir.

2. Doğru-Yanlış

Aşağıdaki ifadelerin doğru mu yanlış mı olduğunu belirtiniz.

a) Empati kurmak için karşımızdaki kişiyi dinlemek önemlidir.

b) Sadece arkadaşlarımıza karşı empati kurmalıyız.

c) Empati kurarak farklı insanları daha iyi anlayabiliriz.

d) Empati kurmak için aynı sorunu yaşamış olmamız gerekir.

Doğru Cevap:

a) Doğru - Empati kurmak için karşımızdaki kişiyi dikkatle dinlemek önemlidir.

b) Yanlış - Sadece arkadaşlarımıza değil, tüm insanlara karşı empati kurmaya çalışmalıyız.

c) Doğru - Empati kurarak farklı insanların duygularını ve düşüncelerini daha iyi anlayabiliriz.

d) Yanlış - Empati kurmak için aynı sorunu yaşamış olmamız gerekmez, hayal gücümüzü kullanarak başkalarının duygularını anlayabiliriz.

3. Boşluk Doldurma

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.

a) Kendimizi başkalarının yerine koyarak onların duygularını anlamaya .................... denir.

b) Empati kurarken karşımızdaki kişiyi iyi .................... gerekir.

c) Farklı özelliklere sahip kişilerle iletişim kurarken .................... davranmak önemlidir.

Doğru Cevap:

a) empati

b) dinlemek

c) anlayışlı/saygılı

4. Kavramı Tanıma

Aşağıdaki ifadelerden hangisi empati kurma davranışına örnek değildir?

A) "Anladığım kadarıyla çok üzgünsün."

B) "Senin yerinde olsaydım ben de korkardım."

C) "Benim de başıma gelmişti, seni çok iyi anlıyorum."

D) "Boş ver, bu kadar üzülmene değmez."

Doğru Cevap: D) "Boş ver, bu kadar üzülmene değmez."

Açıklama: Bu ifade empati kurma davranışına örnek değildir çünkü karşıdaki kişinin duygularını anlamaya çalışmak yerine, onun duygularını önemsiz göstermektedir. Diğer ifadeler ise karşıdaki kişinin duygularını anlamaya ve onunla empati kurmaya yöneliktir.

ORTA SEVİYE SORULAR

★★

5. Eşleştirme

Aşağıdaki durumları uygun empati cümleleriyle eşleştiriniz.

1. Arkadaşınız düşüp dizini yaraladı ( ) a. "Yeni bir okulda olmanın ne kadar zor olduğunu anlıyorum."

2. Sınıfınıza yeni gelen bir öğrenci var ( ) b. "Senin yerinde olsam ben de üzülürdüm."

3. Arkadaşınız sınavdan düşük not aldı ( ) c. "Çok acımış olmalı, yardım edebilir miyim?"

4. Görme engelli bir kişi yolunu bulamıyor ( ) d. "Size nasıl yardımcı olabilirim?"

Doğru Cevap:

1. Arkadaşınız düşüp dizini yaraladı (c) "Çok acımış olmalı, yardım edebilir miyim?"

2. Sınıfınıza yeni gelen bir öğrenci var (a) "Yeni bir okulda olmanın ne kadar zor olduğunu anlıyorum."

3. Arkadaşınız sınavdan düşük not aldı (b) "Senin yerinde olsam ben de üzülürdüm."

4. Görme engelli bir kişi yolunu bulamıyor (d) "Size nasıl yardımcı olabilirim?"

★★

6. Çoktan Seçmeli

Kerem tekerlekli sandalye kullanan bir arkadaşıyla sinemaya gitmek istiyor. Empati kurarak aşağıdakilerden hangisini yapması en doğru olur?

A) Arkadaşına sinemaya gelmemesini, filmi ona anlatacağını söylemek

B) Arkadaşına acıyıp ona üzüldüğünü söylemek

C) Tekerlekli sandalye erişimi olan bir sinema seçmek

D) Arkadaşı yerine başka biriyle sinemaya gitmek

Doğru Cevap: C) Tekerlekli sandalye erişimi olan bir sinema seçmek

Açıklama: Empati kurarak, tekerlekli sandalye kullanan arkadaşının ihtiyaçlarını düşünmek ve ona uygun bir sinema seçmek en doğru davranıştır. Bu şekilde arkadaşının da sinemadan keyif almasını sağlayabilir. Diğer seçenekler arkadaşının durumunu anlamak ve ona saygı göstermek yerine, onu dışlamak veya acımak gibi olumsuz tutumlar içermektedir.

★★

7. Durum Değerlendirme

Aşağıdaki durumlarda empati kurarak nasıl davranmanız gerektiğini yazınız.

a) Arkadaşınız okula yeni bir gözlük takarak geldi ve bazı öğrenciler onunla dalga geçiyor.

b) Kardeşiniz en sevdiği oyuncağını kaybetti ve ağlıyor.

c) Sınıf arkadaşınız ödevini evde unuttu ve öğretmen ona kızıyor.

Örnek Cevap:

a) Arkadaşımın yerinde olsaydım, dalga geçilmesi beni üzerdi. Bu yüzden ona destek olur, gözlüğünün ona yakıştığını söyler ve dalga geçen arkadaşlarıma bunun doğru bir davranış olmadığını anlatırdım. Arkadaşımın yanında durur ve onunla vakit geçirirdim.

b) Kardeşimin yerinde olsaydım, en sevdiğim oyuncağımı kaybetmek beni çok üzerdi. Ona "Oyuncağını kaybettiğin için çok üzüldüğünü anlıyorum. Birlikte arayalım, belki bulabiliriz" diyebilirim. Bulamazsak onu teselli eder, oyun oynayarak veya başka bir etkinlik yaparak dikkatini dağıtmaya çalışırdım.

c) Sınıf arkadaşımın yerinde olsaydım, ödevimi unuttuğum için hem utanır hem de endişelenirdim. Ona "Senin yerinde olsam ben de üzülürdüm, ama hepimizin başına gelebilir" diyerek destek olurdum. Öğretmene durumu açıklamasına yardımcı olabilir veya kendi notlarımı paylaşabilirdim.

İLERİ SEVİYE SORULAR

★★★

8. Açık Uçlu Soru

Empati kurmanın kişisel ilişkilerimize ve toplumsal yaşama ne gibi katkıları olabilir? Örneklerle açıklayınız.

Örnek Cevap:

Empati kurmanın kişisel ilişkilerimize ve toplumsal yaşama katkıları:

  1. Daha güçlü arkadaşlık bağları kurma: Arkadaşlarımızın duygularını anlayarak onlara daha iyi destek olabiliriz. Örneğin, bir arkadaşımız üzgün olduğunda, "Seni anlıyorum, bu durumda ben de üzülürdüm" diyerek ona destek olabilir ve arkadaşlık bağımızı güçlendirebiliriz.
  2. Aile içi iletişimi geliştirme: Aile üyelerimizin bakış açılarını anlamaya çalışarak daha az tartışma yaşar ve sorunları daha kolay çözebiliriz. Örneğin, kardeşimizin oyuncağını izinsiz aldığımızda onun nasıl hissedeceğini düşünerek davranışımızı değiştirebiliriz.
  3. Çatışmaları azaltma: Başkalarının düşüncelerini ve duygularını anlayarak anlaşmazlıkları daha kolay çözebiliriz. Örneğin, bir grup çalışmasında farklı fikirler olduğunda, diğerlerinin bakış açılarını anlamaya çalışarak ortak bir karara varabiliriz.
  4. Farklı kültürleri anlama: Farklı kültürlerden insanların geleneklerini ve değerlerini anlamaya çalışarak onlara saygı gösterebiliriz. Örneğin, sınıfımıza farklı bir ülkeden gelen bir öğrenci olduğunda, onun yeni bir ortama alışmanın zorluklarını anlayarak ona yardımcı olabiliriz.
  5. Dezavantajlı grupları anlama: Engelli, yaşlı veya özel ihtiyaçları olan kişilerin karşılaştıkları zorlukları anlayarak onlara destek olabiliriz. Örneğin, görme engelli bir kişinin sokakta karşılaştığı zorlukları düşünerek ona yardım teklif edebiliriz.
  6. Zorbalığı önleme: Başkalarının duygularını anlayarak onları incitecek davranışlardan kaçınabiliriz. Örneğin, birisiyle dalga geçmenin onu nasıl üzebileceğini düşünerek bu davranıştan vazgeçebiliriz.
  7. Daha adil bir toplum oluşturma: Herkesin ihtiyaçlarını ve duygularını anlayarak daha adil kararlar alabiliriz. Örneğin, sınıf kuralları belirlerken herkesin fikrini alıp değerlendirerek daha adil kurallar oluşturabiliriz.
  8. Yardımlaşma duygusunu geliştirme: Başkalarının ihtiyaçlarını anlayarak onlara yardım etme isteğimiz artar. Örneğin, deprem gibi doğal afetlerde mağdur olan insanların durumunu anlayarak onlara yardım etmek için gönüllü olabiliriz.

Sonuç olarak, empati kurmak hem kişisel ilişkilerimizi güçlendirir hem de daha barışçıl ve anlayışlı bir toplum oluşturmamıza katkı sağlar. Başkalarının duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışarak daha mutlu ve uyumlu bir yaşam sürebiliriz.

★★★

9. Örnek Olay

Mehmet okulda işitme engelli bir öğrenci olan Ali ile aynı sınıftadır. Ali, dudak okuyarak ve işaret dili ile iletişim kurmaktadır. Sınıf arkadaşlarının çoğu Ali ile nasıl iletişim kuracaklarını bilmediklerinden onunla pek konuşmazlar.

a) Mehmet, Ali'nin kendisini nasıl hissettiğini anlamak için nasıl empati kurabilir?

b) Sınıf arkadaşları Ali ile daha iyi iletişim kurmak için neler yapabilirler?

c) Sizce Ali nasıl hissediyor olabilir? Onun yerinde olsaydınız neler hissederdiniz?

Örnek Cevap:

a) Mehmet, Ali'nin kendisini nasıl hissettiğini anlamak için şu şekilde empati kurabilir:

  • Bir gün boyunca kulaklarını tıkayarak veya kulaklık takarak sesler olmadan yaşamanın nasıl olduğunu deneyimleyebilir
  • Kendisini Ali'nin yerine koyarak, iletişim kuramadığı bir ortamda bulunmanın nasıl bir duygu olabileceğini düşünebilir
  • Yabancı bir ülkede dil bilmeden yaşamanın verdiği yalnızlık hissini hayal edebilir
  • Sınıfta dışlanmanın ve yalnız kalmanın nasıl bir duygu olduğunu düşünebilir
  • Ali'nin jest ve mimiklerini gözlemleyerek onun duygularını anlamaya çalışabilir
  • Ali ile yazışarak veya resimler çizerek onun neler hissettiğini öğrenmeye çalışabilir

b) Sınıf arkadaşları Ali ile daha iyi iletişim kurmak için:

  • Basit işaret dilini öğrenmeye çalışabilirler (en azından merhaba, teşekkür ederim gibi temel ifadeleri)
  • Ali ile konuşurken yüzlerini ona dönebilir ve net bir şekilde, ağızlarını göstererek konuşabilirler (dudak okumasını kolaylaştırmak için)
  • Yazı yazarak, çizim yaparak veya mesajlaşarak iletişim kurabilirler
  • Oyun ve etkinliklere Ali'yi de dahil edebilirler
  • Sınıf içi etkinliklerde Ali'nin de anlayabileceği şekilde görsel materyaller kullanabilirler
  • Ali'nin yanına oturup onunla arkadaşlık kurmaya çalışabilirler
  • Ali'ye karşı sabırlı olabilir ve anlaşamadıklarında farklı iletişim yolları deneyebilirler
  • İşaret dili ile ilgili bir kulüp kurabilir veya okulda farkındalık etkinlikleri düzenleyebilirler

c) Ali'nin muhtemelen hissedebilecekleri ve onun yerinde olsaydık hissedebileceklerimiz:

  • Yalnızlık ve dışlanmışlık hissi
  • İletişim kuramamanın verdiği hayal kırıklığı
  • Arkadaşlarının kendisiyle konuşmak için çaba göstermemelerine üzülme
  • Kendini ifade edemediği durumlar olduğunda çaresizlik
  • Sınıf etkinliklerine tam olarak katılamama nedeniyle eksiklik hissi
  • Kendisine acınarak bakıldığını düşündüğünde kızgınlık
  • Kendini kanıtlama isteği
  • Kendisiyle iletişim kurmaya çalışan arkadaşlarına karşı minnettarlık
  • Farklı bir şekilde iletişim kurmanın zorluklarıyla başa çıkmanın verdiği gurur

Onun yerinde olsaydım, insanların benimle iletişim kurmak için çaba göstermesini ister ve beni anlamaya çalışan arkadaşlara değer verirdim. Kendimi ifade edemediğim durumlar olduğunda muhtemelen hayal kırıklığı ve çaresizlik hissederdim. Ancak, engellere rağmen başarılı olduğumda da büyük bir başarı duygusu yaşardım.

★★★

10. Uygulama

Aşağıdaki durumları okuyun ve empati kurarak bu kişilerin neler hissedebileceğini ve onlara nasıl yardımcı olabileceğinizi yazın.

a) Teneffüste tek başına oturan bir arkadaşınız var.

b) Yeni taşındığınız apartmanda yaşlı bir komşunuz market poşetlerini taşımakta zorlanıyor.

c) Kardeşiniz sevdiği oyuncağını kaybetmiş ve ağlıyor.

Örnek Cevap:

a) Teneffüste tek başına oturan bir arkadaşınız var.

Hissedebilecekleri: Yalnızlık, dışlanmışlık, üzüntü, kendine güvensizlik, utangaçlık, çekingenlik, yeni arkadaş edinememe korkusu.

Yardım etme yolları:

  • Yanına gidip "Merhaba, birlikte oturmak ister misin?" diye sorabilirdim.
  • Onu oyun oynamaya davet edebilirdim.
  • Diğer arkadaşlarımla tanıştırabilirdim.
  • Onunla sohbet ederek ilgi alanlarını öğrenmeye çalışırdım.
  • Ertesi gün de yanına giderek arkadaşlığımızı sürdürürdüm.
  • Onun da oyunlara katılmasını ve fikirlerini söylemesini teşvik ederdim.

b) Yeni taşındığınız apartmanda yaşlı bir komşunuz market poşetlerini taşımakta zorlanıyor.

Hissedebilecekleri: Fiziksel yorgunluk, çaresizlik, yaşlılığın getirdiği kısıtlamalardan dolayı üzüntü, yardıma muhtaç olmaktan dolayı utanç, yalnızlık.

Yardım etme yolları:

  • "Merhaba, poşetlerinizi taşımanıza yardım edebilir miyim?" diye sorabilirdim.
  • Poşetleri taşırken onunla sohbet ederek yeni komşum olarak kendimi tanıtabilirdim.
  • İhtiyaç duyduğunda yardım etmek için telefon numaramı verebilirdim.
  • Düzenli olarak ziyaret edip bir ihtiyacı olup olmadığını sorabilirdim.
  • Ailemle birlikte ona yemek götürebilir veya alışveriş yapabiliriz.
  • Teknolojik cihazları kullanma konusunda yardımcı olabilirim.

c) Kardeşiniz sevdiği oyuncağını kaybetmiş ve ağlıyor.

Hissedebilecekleri: Üzüntü, çaresizlik, suçluluk, kayıp duygusu, değer verdiği bir şeyi kaybetmenin verdiği acı, panik.

Yardım etme yolları:

  • "Oyuncağını kaybettiğin için çok üzüldüğünü anlıyorum" diyerek duygularını anladığımı gösterebilirim.
  • Kardeşime sarılarak teselli edebilirim.
  • Oyuncağı birlikte aramayı teklif edebilirim.
  • Kaybolan oyuncağın yerini hatırlamasına yardımcı olmak için sorular sorabilirim.
  • Oyuncağı bulamazsak, dikkatini dağıtmak için başka bir oyun oynamayı önerebilirim.
  • Ailemizden yardım isteyebilirim.
  • Oyuncağını bulana kadar kendi oyuncaklarımdan birini ödünç verebilirim.
  • Gelecekte oyuncaklarını kaybetmemesi için bir kutu veya özel bir yer hazırlamasına yardımcı olabilirim.
★★★

11. Rol Yapma Etkinliği

Aşağıda verilen durumlarda kendinizi o kişinin yerine koyun ve neler hissedebileceğinizi, ne düşünebileceğinizi ve ne yapabileceğinizi yazın.

a) Görme engelli bir öğrenci olarak ilk kez yeni bir okula başlıyorsunuz.

b) Başka bir şehirden taşındınız ve yeni okulunuzda hiç arkadaşınız yok.

c) Spor yaparken düşüp bacağınızı kırdınız ve bir ay boyunca alçıda kalacaksınız.

Örnek Cevap:

a) Görme engelli bir öğrenci olarak ilk kez yeni bir okula başlıyorsunuz.

Hissedebileceklerim: Endişe, korku, heyecan, gerginlik, yeni ortama alışmanın zorluğu, kendimi kanıtlama isteği, yardıma muhtaç görünme korkusu.

Düşünebileceklerim:

  • "Acaba sınıftaki arkadaşlarım beni nasıl karşılayacak?"
  • "Okul binasında yolumu bulabilecek miyim?"
  • "Öğretmenlerim benim özel durumumu anlayacak mı?"
  • "Arkadaşlarım bana acıyarak mı bakacak yoksa normal bir arkadaş gibi mi davranacak?"
  • "Derslerde not tutma ve ödevleri yapma konusunda nasıl başarılı olabilirim?"
  • "Diğer öğrencilerle aynı başarıyı gösterebilecek miyim?"

Yapabileceklerim:

  • Okul açılmadan önce ailemin yardımıyla okulu gezip tanımak için ziyaret edebilirim.
  • Sınıf öğretmenimle konuşup ihtiyaçlarımı anlatmak için bir görüşme ayarlayabilirim.
  • Sınıf arkadaşlarıma kendimi tanıtarak onlarla iletişim kurmaya çalışabilirim.
  • Braille alfabesi, ses kayıt cihazları gibi yardımcı teknolojileri kullanabilirim.
  • Okuldaki rehber öğretmenden destek isteyebilirim.
  • Zorlandığım noktalarda yardım istemekten çekinmeyebilirim.
  • Güçlü yönlerimi ve yeteneklerimi öne çıkararak özgüvenimi artırabilirim.

b) Başka bir şehirden taşındınız ve yeni okulunuzda hiç arkadaşınız yok.

Hissedebileceklerim: Yalnızlık, endişe, özlem, yabancılık, uyum sağlama stresi, merak, heyecan.

Düşünebileceklerim:

  • "Eski arkadaşlarımı ve okulumu özlüyorum."
  • "Burada yeni arkadaşlar edinebilecek miyim?"
  • "Beni aralarına kabul edecekler mi?"
  • "Yeni okulun kurallarına ve düzenine alışabilecek miyim?"
  • "Derslerim nasıl olacak, öğretmenlerim beni sevecek mi?"
  • "İlk adımı ben mi atmalıyım yoksa birileri gelip benimle konuşur mu?"

Yapabileceklerim:

  • Kendimi tanıtmak için ilk adımı atabilirim.
  • Gülümseyerek ve açık davranarak insanlara yaklaşabilirim.
  • Ortak ilgi alanlarım olan öğrencileri bulabilir, kulüplere katılabilirim.
  • Teneffüslerde yalnız oturmak yerine, diğer öğrencilerin yanına gidebilirim.
  • Eski arkadaşlarımla iletişimi sürdürürken yeni arkadaşlıklar da kurabilirim.
  • Okulun sosyal etkinliklerine katılarak yeni insanlarla tanışabilirim.
  • Sabırlı olup, zamanla herkesin beni tanımasını bekleyebilirim.

c) Spor yaparken düşüp bacağınızı kırdınız ve bir ay boyunca alçıda kalacaksınız.

Hissedebileceklerim: Hayal kırıklığı, sıkıntı, kısıtlanmışlık, acı, sabırsızlık, üzüntü, bağımlı olma duygusu.

Düşünebileceklerim:

  • "Bir ay boyunca istediğim gibi hareket edemeyeceğim için çok sıkılacağım."
  • "Sevdiğim sporları ve aktiviteleri yapamayacağım."
  • "Okula giderken zorlanacağım, derslerde geriye kalabilir miyim?"
  • "Arkadaşlarım bensiz etkinlikler yaparsa dışlanmış hissedebilirim."
  • "Günlük işlerimi yaparken başkalarına muhtaç olmak sinir bozucu."
  • "İyileşip tekrar spora dönebilecek miyim, aynı performansı gösterebilecek miyim?"

Yapabileceklerim:

  • Doktorun tavsiyelerine uyarak iyileşme sürecimi hızlandırabilirim.
  • Evde yapabileceğim hobiler bulabilirim (kitap okuma, film izleme, el işi).
  • Arkadaşlarımı eve davet ederek sosyal bağlarımı sürdürebilirim.
  • Online platformlar üzerinden derslerimi takip edebilirim.
  • Bacağım alçıdayken bile yapabileceğim egzersizleri öğrenebilirim.
  • Bu süreyi kendimi geliştirmek için bir fırsat olarak görebilirim.
  • Benzer durumları yaşamış kişilerle konuşarak motivasyon bulabilirim.
  • Sabırlı olmaya çalışıp, iyileşme sürecini olumlu düşüncelerle geçirebilirim.

ÖZ DEĞERLENDİRME

Bu bölümdeki konuları ne kadar öğrendim?


BÖLÜM 5

FARKLILIKLARA SAYGI (SB.4.1.5)

💡 BİLGİ KUTUSU

Her insan özeldir ve birbirinden farklıdır.

Farklılıklarımız toplumumuzu zenginleştirir.

Saygı, farklılıkları kabul etmek ve değer vermektir.

Toplumsal barış için farklılıklara saygı göstermek önemlidir.

TEMEL SEVİYE SORULAR

1. Çoktan Seçmeli

İnsanlar arasındaki farklılıklarla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Tüm insanlar aynı özelliklere sahiptir

B) Farklılıklar toplum için zararlıdır

C) Farklılıklar toplumu zenginleştirir

D) Farklı insanlarla arkadaşlık kurmamalıyız

Doğru Cevap: C) Farklılıklar toplumu zenginleştirir

Açıklama: İnsanlar arasındaki farklılıklar toplumu zenginleştirir çünkü her birey kendi bilgi, deneyim, yetenek ve bakış açısıyla topluma katkıda bulunur. Farklı düşünceler, kültürler ve yaklaşımlar toplumun gelişmesini sağlar.

2. Doğru-Yanlış

Aşağıdaki ifadelerin doğru mu yanlış mı olduğunu belirtiniz.

a) Herkesin aynı düşüncelere sahip olması gerekir.

b) Farklı kültürden insanlara saygı göstermeliyiz.

c) İnsanların fiziksel özellikleri ile dalga geçebiliriz.

d) Her insanın güçlü ve zayıf yönleri vardır.

Doğru Cevap:

a) Yanlış - Herkesin farklı düşüncelere sahip olması doğaldır ve bu farklılıklar değerlidir.

b) Doğru - Farklı kültürden insanlara saygı göstermek toplumsal barışın ve birlikte yaşamanın temelidir.

c) Yanlış - İnsanların fiziksel özellikleriyle dalga geçmek saygısızlık ve zorbalıktır.

d) Doğru - Her insanın kendine özgü güçlü ve zayıf yönleri vardır, hiç kimse her konuda mükemmel değildir.

3. Boşluk Doldurma

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri uygun kelimelerle doldurunuz.

a) İnsanların birbirinden farklı olması .................... bir durumdur.

b) Farklılıklara .................... göstermek, toplumsal barış için önemlidir.

c) Farklı özelliklere sahip kişilerle bir arada yaşamak bizi .................... .

Doğru Cevap:

a) doğal/normal

b) saygı

c) zenginleştirir/geliştirir

4. Kelime İlişkilendirme

"Farklılık" denince aklınıza gelen beş kelimeyi yazınız.

Örnek Cevap:

Farklılık denince akla gelebilecek kelimeler:

  • Çeşitlilik
  • Zenginlik
  • Kültür
  • Saygı
  • Hoşgörü
  • Renk
  • Düşünce
  • Yetenek
  • Özgünlük
  • Karakter

Not: Bunlardan herhangi beş tanesi yazılabilir, kişisel cevaplar farklılık gösterebilir.

ORTA SEVİYE SORULAR

★★

5. Eşleştirme

Aşağıdaki davranışları "saygılı davranış" veya "saygısız davranış" olarak eşleştiriniz.

1. Arkadaşlarımızın fikirlerini dinlemek ( ) a. Saygılı davranış

2. Farklı giyinen bir arkadaşımızla dalga geçmek ( ) b. Saygısız davranış

3. Engelli bir kişiye yardım teklif etmek ( )

4. Farklı bir ülkeden gelen öğrenciyi dışlamak ( )

Doğru Cevap:

1. Arkadaşlarımızın fikirlerini dinlemek (a) Saygılı davranış

2. Farklı giyinen bir arkadaşımızla dalga geçmek (b) Saygısız davranış

3. Engelli bir kişiye yardım teklif etmek (a) Saygılı davranış

4. Farklı bir ülkeden gelen öğrenciyi dışlamak (b) Saygısız davranış

★★

6. Çoktan Seçmeli

Selim, sınıfa yeni gelen ve farklı bir şehirden taşınan Ahmet'in şivesiyle dalga geçiyor. Bu durumda ne yapılması en doğru olur?

A) Selim'e katılıp hep birlikte gülmek

B) Selim'e Ahmet'in nasıl hissedebileceğini anlatmak

C) Durumu görmezden gelmek

D) Ahmet'e farklı konuşmaması gerektiğini söylemek

Doğru Cevap: B) Selim'e Ahmet'in nasıl hissedebileceğini anlatmak

Açıklama: Selim'in davranışı saygısızdır ve Ahmet'i incitebilir. Bu durumda yapılması gereken, Selim'e empati kurmasını sağlamak ve Ahmet'in böyle bir durumda nasıl hissedebileceğini anlatmaktır. Her bölgenin kendine özgü şivesi olduğunu ve bunun doğal bir farklılık olduğunu açıklamak önemlidir. Dalga geçmeye katılmak veya durumu görmezden gelmek yanlış davranışı destekler. Ahmet'e farklı konuşmaması gerektiğini söylemek ise onun kimliğine saygısızlık olur.

★★

7. Sınıflandırma

Aşağıdaki farklılıkları "Fiziksel farklılıklar", "Kültürel farklılıklar" ve "Kişilik farklılıkları" olarak gruplandırınız.

a) Boy uzunluğu

b) Konuşma şekli (şive)

c) Saç rengi

d) Giyim tarzı

e) Utangaçlık/dışa dönüklük

f) Yemek alışkanlıkları

g) Göz rengi

h) Mizah anlayışı

Doğru Cevap:

Fiziksel farklılıklar:

  • a) Boy uzunluğu
  • c) Saç rengi
  • g) Göz rengi

Kültürel farklılıklar:

  • b) Konuşma şekli (şive)
  • d) Giyim tarzı
  • f) Yemek alışkanlıkları

Kişilik farklılıkları:

  • e) Utangaçlık/dışa dönüklük
  • h) Mizah anlayışı

İLERİ SEVİYE SORULAR

★★★

8. Açık Uçlu Soru

Farklılıklara saygı göstermenin birey ve toplum açısından önemini açıklayınız. Farklılıkların olmadığı bir dünya nasıl olurdu?

Örnek Cevap:

Farklılıklara saygı göstermenin önemi:

Birey açısından:

  • Kişinin kendi kimliğini ve özelliklerini özgürce yaşamasını sağlar
  • Kendine güvenini ve özgüvenini artırır
  • Farklı insanlardan öğrenerek gelişmesine katkıda bulunur
  • Daha geniş bir sosyal çevreye sahip olmasını sağlar
  • Empati yeteneğini geliştirir
  • Hoşgörülü ve anlayışlı bir kişilik geliştirir
  • Farklı bakış açılarını görerek daha kapsamlı düşünmesini sağlar

Toplum açısından:

  • Toplumsal barış ve huzuru sağlar
  • Farklı fikirlerin ortaya çıkmasıyla yenilik ve ilerleme gerçekleşir
  • Kültürel zenginlik oluşur
  • Demokratik bir toplumun temelini oluşturur
  • Ayrımcılık ve çatışmaları önler
  • Toplumun her kesiminin potansiyelini kullanmasına olanak tanır
  • Ortak değerler etrafında birleşmeyi sağlar
  • Küresel dünyada farklı toplumlarla iletişim kurabilmeyi kolaylaştırır

Farklılıkların olmadığı bir dünya:

Farklılıkların olmadığı bir dünya oldukça sıkıcı, tek düze ve gelişmeye kapalı olurdu. Herkesin aynı şekilde düşündüğü, aynı şekilde giyindiği, aynı şeyleri yaptığı bir dünyada yenilik ve ilerleme olmazdı. Farklı bakış açıları olmadığı için sorunlara çözüm üretmek zorlaşırdı. Sanat, müzik, edebiyat gibi alanlarda çeşitlilik olmaz, kültürel zenginlik kaybolurdu. Farklı yeteneklere sahip insanlar olmadığı için, toplumun ihtiyaç duyduğu çeşitli işleri yapacak kişiler bulunamazdı.

Ayrıca, her bireyin kendine özgü kimliği yok olur, insanlar bireyselliklerini kaybederdi. Bu durum, kişilerin kendilerini ifade etme ve gerçekleştirme ihtiyacını karşılayamaz ve mutsuzluğa neden olurdu. Öğrenme ve gelişme fırsatları azalırdı çünkü farklı insanlardan öğrendiğimiz çok şey vardır.

Sonuç olarak, farklılıklar hayatımızı zenginleştirir, gelişmemizi sağlar ve dünyayı daha ilginç bir yer haline getirir. Farklılıklara saygı göstermek, hem bireylerin hem de toplumun sağlıklı gelişimi için vazgeçilmezdir.

★★★

9. Örnek Olay

Ayşe'nin sınıfına, Suriye'den gelen ve Türkçeyi çok iyi konuşamayan Leyla adında bir öğrenci geldi. Bazı öğrenciler Leyla ile konuşmuyor ve teneffüslerde onu oyunlarına almıyorlar.

a) Bu durumda Leyla neler hissediyor olabilir?

b) Sınıftaki öğrenciler Leyla'ya karşı nasıl davranmalıdır?

c) Farklı kültürlerden gelen arkadaşlarımızla iletişim kurarken nelere dikkat etmeliyiz?

Örnek Cevap:

a) Bu durumda Leyla'nın hissedebilecekleri:

  • Yalnızlık ve dışlanmışlık hissi
  • Üzüntü ve hayal kırıklığı
  • Kendini ifade edememenin verdiği çaresizlik
  • Ülkesini ve eski arkadaşlarını özleme
  • Kendini değersiz hissetme
  • Yeni ortama uyum sağlayamama endişesi
  • Türkçeyi öğrenme konusunda baskı ve stres
  • Belki de savaş veya zorluklar nedeniyle ülkesinden ayrılmanın verdiği travma

b) Sınıftaki öğrencilerin Leyla'ya karşı nasıl davranması gerektiği:

  • Hoşgörülü ve sabırlı olmalılar, Türkçeyi öğrenmesi için zaman tanımalılar
  • Onu oyunlarına ve etkinliklerine davet etmeliler
  • Basit cümleler ve işaretler kullanarak iletişim kurmaya çalışmalılar
  • Türkçe öğrenmesine yardımcı olmalılar
  • Ona gülümsemeli ve arkadaşça davranmalılar
  • Onun kültürü ve ülkesi hakkında sorular sorarak ilgi göstermeliler
  • Onu anlamaya çalışmalı ve empati kurmalılar
  • Onu yargılamadan kabul etmeliler
  • Öğretmene Leyla'nın kendini daha iyi hissetmesi için neler yapılabileceğini sorabilirler

c) Farklı kültürlerden gelen arkadaşlarımızla iletişim kurarken dikkat etmemiz gerekenler:

  • Kültürel farklılıkların doğal olduğunu kabul etmek
  • Önyargılı olmamak ve kalıp yargılarla yaklaşmamak
  • Onların kültürüne, dinine ve geleneklerine saygı göstermek
  • Sabırlı olmak ve anlaşılmadığında farklı iletişim yolları denemek
  • Basit ve anlaşılır bir dil kullanmak
  • Beden dilini ve jest-mimikleri etkili kullanmak
  • Onların kültürü hakkında bilgi edinmeye çalışmak
  • Kendi kültürümüzü tanıtırken dayatmacı olmamak
  • Dil öğrenmelerini desteklemek ve hatalarını anlayışla karşılamak
  • Alay etmemek ve incitici şakalar yapmamak
  • Onların farklılıklarını değil, ortak yönlerimizi vurgulamak
  • Yeni gelen arkadaşımızın uyum sürecinde destek olmak
★★★

10. Uygulama

Sınıfınızdaki veya çevrenizdeki farklılıkları düşünün (farklı ilgi alanları, yetenekler, fiziksel özellikler, kültürel özellikler vb.). Bu farklılıkların sınıfınıza/çevrenize nasıl zenginlik kattığını açıklayan kısa bir yazı yazınız.

Örnek Cevap:

Farklılıklarımız Zenginliğimizdir

Sınıfımız birbirinden farklı özelliklere sahip arkadaşlarımızla dolu. Bu farklılıklar sınıfımızı renkli ve özel bir yer haline getiriyor. Örneğin, Ahmet'in müzik yeteneği sayesinde kutlamalarda güzel şarkılar söylüyor ve hepimizi eğlendiriyor. Ayşe'nin resim yeteneği ise sınıfımızın duvarlarını güzel resimlerle süslememizi sağlıyor.

Farklı kültürlerden gelen arkadaşlarımız da var. Mehmet'in ailesi Karadeniz'den, onlardan yöresel yemekler ve danslar hakkında bilgi alıyoruz. Fatma'nın ailesi ise Güneydoğu'dan, onların geleneklerini ve yemeklerini öğreniyoruz. Bu sayede ülkemizin farklı bölgelerini tanıma fırsatı buluyoruz.

Sınıfımızda sessiz ve sakin olan arkadaşlarımız olduğu gibi, konuşkan ve hareketli arkadaşlarımız da var. Sessiz arkadaşlarımız dikkatli gözlemleriyle detayları fark ederken, hareketli arkadaşlarımız enerjileriyle ortamı canlandırıyor.

Bazı arkadaşlarımız matematik dersinde çok başarılıyken, bazıları Türkçe dersinde daha yetenekli. Bu sayede birbirimize yardım ederek daha iyi öğrenebiliyoruz. Örneğin, ben matematikte zorlandığımda Zeynep bana yardım ediyor, o da Türkçe ödevlerinde benden yardım alıyor.

Farklı fiziksel özelliklere sahip olmamız da sınıfımızı zenginleştiriyor. Kimimiz uzun boylu, kimimiz kısa; kimimiz esmer, kimimiz sarışın. Bu farklılıklar sayesinde herkes kendine özgü ve özel hissediyor.

Sonuç olarak, sınıfımızdaki farklılıklar bize yeni şeyler öğretiyor, birbirimizden faydalanmamızı sağlıyor ve hayatımızı daha renkli hale getiriyor. Eğer hepimiz aynı olsaydık, sınıfımız çok sıkıcı olurdu ve birbirimizden öğrenecek yeni şeyler bulamazdık. Bu yüzden farklılıklarımızın değerini bilmeli ve onlara saygı göstermeliyiz.

★★★

11. Proje Çalışması

"Farklılıklarımız Zenginliğimizdir" adlı bir proje tasarlayınız. Bu projede sınıfınızdaki farklılıkları nasıl olumlu bir şekilde ortaya koyabileceğinizi ve bu farklılıklara saygı duyulmasını nasıl sağlayabileceğinizi açıklayınız.

Örnek Cevap:

"Farklılıklarımız Zenginliğimizdir" Projesi

Projenin Amacı:

  • Sınıfımızdaki farklılıkları olumlu bir şekilde ortaya koymak
  • Farklılıklara saygı duyulmasını sağlamak
  • Her öğrencinin kendini değerli hissetmesini sağlamak
  • Öğrenciler arasında empati duygusunu geliştirmek
  • Farklılıkların topluma ve sınıfa kattığı zenginliği göstermek

Proje Etkinlikleri:

  1. Kültür Günleri: Her hafta bir öğrenci kendi kültürünü (yaşadığı bölge, aile gelenekleri, özel günler vb.) tanıtacak. Tanıtım sırasında o kültüre ait yemekler, müzikler, danslar, gelenekler gösterilebilir. Bu sayede farklı kültürleri tanıyıp saygı duymayı öğreneceğiz.
  2. Yetenek Sergisi: Her öğrencinin farklı bir yeteneğini sergileyebileceği bir etkinlik düzenleyeceğiz. Müzik, resim, spor, dans, bilim deneyleri, masal anlatımı gibi farklı yetenekler sergilenecek. Böylece herkesin farklı alanlarda yetenekli olabileceğini göreceğiz.
  3. "Bir Gün Senin Yerinde" Etkinliği: Öğrenciler eşleştirilip bir gün birbirlerinin yaşamlarını deneyimleyecekler. Örneğin, gözlük kullanan bir öğrencinin arkadaşı bir gün gözlüksüz geçirmeye çalışacak veya solak bir öğrencinin arkadaşı bir gün solak olmayı deneyecek. Bu etkinlik empati duygusunu geliştirecek.
  4. Farklılıklar Panosu: Sınıf panosunda her öğrencinin kendi farklılıklarını ve güçlü yönlerini anlattığı bir bölüm oluşturacağız. Bu panoya fotoğraflar, resimler ve kısa yazılar eklenecek.
  5. Hikaye Kitabı: "Farklılıklarımız" adlı bir sınıf kitabı hazırlayacağız. Her öğrenci kendini anlatan ve farklılıklarını vurgulayan bir sayfa hazırlayacak. Kitap tamamlandığında okul kütüphanesine bağışlanacak.
  6. Farklılıklar Filmi: Öğrencilerin farklılıklara saygı konusunda kısa filmler çekmesini sağlayacağız. Bu filmler sınıfta izlenecek ve tartışılacak.
  7. Veli Katılım Günü: Velilerin de katılacağı bir etkinlik düzenleyerek onların da meslekleri, hobileri ve kültürleri hakkında bilgi paylaşmalarını sağlayacağız.
  8. Engelli Farkındalık Günü: Farklı engel türlerini tanıtacak ve engelli bireylerin yaşadığı zorlukları anlayabilmek için deneyimsel etkinlikler yapacağız (göz bağlama, tekerlekli sandalye kullanma gibi).

Projenin Değerlendirilmesi:

Proje sonunda öğrencilere farklılıklar ve saygı konusunda ne öğrendiklerini soran bir anket uygulayacağız. Ayrıca, projenin başında ve sonunda sınıf içi ilişkileri gözlemleyerek, öğrenciler arasındaki etkileşimin nasıl değiştiğini değerlendireceğiz.

Beklenen Sonuçlar:

  • Öğrencilerin birbirlerinin farklılıklarına daha saygılı davranması
  • Sınıf içi iletişimin ve arkadaşlık bağlarının güçlenmesi
  • Empati becerisinin gelişmesi
  • Her öğrencinin kendini değerli hissetmesi
  • Öğrencilerin farklılıkların toplumu zenginleştirdiğini kavraması
  • Okul genelinde farklılıklara saygı konusunda farkındalık oluşması

Bu proje sayesinde öğrenciler, farklılıkların bir sorun değil, zenginlik kaynağı olduğunu anlayacak ve günlük yaşamlarında da bu anlayışı uygulayacaklardır.

ÖZ DEĞERLENDİRME

Bu bölümdeki konuları ne kadar öğrendim?


BÖLÜM 6

TEMA DEĞERLENDİRME TESTİ

💡 BİLGİ KUTUSU

Bu testte öğrendiğiniz tüm konuları kapsayan sorular bulunmaktadır.

Cevaplarınızı işaretleyerek kendinizi değerlendirebilirsiniz.

Cevap anahtarı kitabın sonundadır.

1. Aşağıdakilerden hangisi resmi kimlik belgesinde yer almaz?

A) Kişinin adı ve soyadı

B) T.C. kimlik numarası

C) Okul numarası

D) Doğum yeri ve tarihi

2. Aşağıdaki olayların kronolojik sıralaması hangi seçenekte doğru verilmiştir?

I. İlkokula başlama

II. Doğum

III. Kardeşin doğumu

IV. İlk kelimeleri söyleme

A) II-IV-I-III

B) I-II-III-IV

C) II-I-IV-III

D) IV-II-III-I

3. "Sevdiğimiz, ilgi duyduğumuz ve yapmaktan hoşlandığımız şeyler" aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yetenekler

B) İhtiyaçlar

C) İlgiler

D) Sorumluluklar

4. Empati ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Empati, kendimizi başkasının yerine koymaktır.

B) Empati kurmak için karşımızdaki kişiyi dinlemek önemlidir.

C) Empati kurmak, karşımızdaki kişinin düşüncelerine hak vermek demektir.

D) Empati sayesinde farklı insanları daha iyi anlayabiliriz.

5. Aşağıdakilerden hangisi farklılıklara saygı gösterme davranışı değildir?

A) Farklı kültürden gelen bir arkadaşımızın yemek alışkanlıklarını merak etmek

B) Engelli bir arkadaşımıza ihtiyacı olduğunda yardım teklif etmek

C) Farklı bir şiveyle konuşan arkadaşımızla dalga geçmek

D) Farklı ilgi alanları olan arkadaşlarımızın hobilerini öğrenmek

6. Özlem'in kimlik kartı kaybolmuştur. Bu durumda ne yapması gerekir?

A) Arkadaşının kimlik kartını ödünç almalıdır

B) Öğretmeninden yeni bir kimlik kartı istemelidir

C) Nüfus müdürlüğüne başvurmalıdır

D) Kimlik kartı olmadan yaşamaya alışmalıdır

7. Aşağıdakilerden hangisi bir kişinin hayatında kronolojik olarak ilk yaşadığı olaydır?

A) Okula başlaması

B) Konuşmaya başlaması

C) Doğması

D) Yürümeye başlaması

8. İlgi ve yeteneklerimiz ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Herkesin ilgi ve yetenekleri aynıdır

B) İlgi ve yeteneklerimizi geliştirmek için çaba göstermeliyiz

C) İlgi ve yeteneklerimiz doğuştan gelir ve değiştirilemez

D) İlgi ve yeteneklerimizi sadece okulda geliştirebiliriz

9. Elif, sınıf arkadaşı Ayşe'nin hasta olduğunu öğrenince "Geçmiş olsun, nasıl hissettiğini anlıyorum. İhtiyacın olan notları sana getirebilirim" demiştir. Elif'in bu davranışı aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) Sorumluluk

B) Empati

C) Özgüven

D) Bireysellik

10. Aşağıdakilerden hangisi farklılıkların topluma katkılarından biri değildir?

A) Farklı bakış açıları kazandırır

B) Kültürel zenginlik sağlar

C) Toplumda ayrışmalara neden olur

D) Yeni fikirler ortaya çıkmasını sağlar

11. Aşağıdakilerden hangisi kişinin yeteneklerini geliştirmek için yapabileceği davranışlardan biri değildir?

A) Düzenli olarak pratik yapmak

B) İlgili kurslara katılmak

C) Başkalarının yeteneklerini kıskanmak

D) Konuyla ilgili araştırma yapmak

12. Aşağıdakilerden hangisi kronoloji kavramını en iyi açıklar?

A) Olayların önem sırasına göre dizilmesi

B) Olayların kategorilere ayrılması

C) Olayların zaman sırasına göre dizilmesi

D) Olayların mekâna göre sıralanması

13. "Her bireyin güçlü ve zayıf yönleri vardır. Kimse her konuda mükemmel değildir." Bu ifade aşağıdaki kavramlardan hangisiyle en çok ilişkilidir?

A) Kronoloji

B) Bireysel farklılıklar

C) Kişisel tarih

D) Kimlik belgesi

14. Can, sınıfında tekerlekli sandalye kullanan arkadaşı Mert için okul kapısının önüne rampa yapılmasını öğretmenine öneriyor. Can'ın bu davranışı aşağıdakilerden hangisine örnektir?

A) Empati kurma

B) Kronolojik düşünme

C) Kişisel kimliğini tanıma

D) İlgi ve yeteneklerini keşfetme

15. Aşağıdakilerden hangisi bir kişinin kimlik belgesinde bulunan bilgilerden biri değildir?

A) Anne ve baba adı

B) Doğum tarihi

C) Mesleği

D) T.C. Kimlik numarası

16. Mert, her akşam anne ve babasına gününün nasıl geçtiğini anlatır. Mert'in bu davranışı, aşağıdaki kazanımlardan hangisiyle en çok ilgilidir?

A) Kimlik belgesini inceleme

B) Yaşamıyla ilgili olayları kronolojik sıraya koyma

C) Farklılıklara saygı gösterme

D) Empati kurma

17. Aşağıdakilerden hangisi empati kurmanın faydalarından biri değildir?

A) İnsanları daha iyi anlamamızı sağlar

B) Farklılıklara saygı duymayı öğretir

C) İletişim becerilerimizi geliştirir

D) Başkalarının düşüncelerini değiştirmemizi sağlar

18. "Biz aynı dili konuşmasak da anlaşabiliyoruz. O, Türkçe öğreniyor, ben de onun dilinden birkaç kelime öğrendim." diyen bir öğrencinin sergilediği tutum aşağıdakilerden hangisidir?

A) Önyargı

B) Kalıp yargı

C) Kültürel saygı

D) Bencillik

19. Kişinin kendisini tanımasıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Güçlü ve zayıf yönlerini bilmesi

B) İlgi ve yeteneklerinin farkında olması

C) Kişisel tarihini bilmesi

D) Başkalarının özelliklerine göre kendini şekillendirmesi

20. Aşağıdakilerden hangisi toplumumuzdaki farklılıklara bir örnek değildir?

A) Farklı şivelerin olması

B) Farklı yemek kültürlerinin olması

C) Farklı giyim tarzlarının olması

D) Herkesin aynı mesleği yapması


CEVAP ANAHTARI

CEVAP ANAHTARI

BÖLÜM 1: RESMİ KİMLİK BELGEM

Soru No Cevap
1 D
2 a) Yanlış, b) Doğru, c) Doğru, d) Doğru
3 a) kimliğimizi kanıtlamak, b) kimlik, c) devlet
4 1-c, 2-d, 3-b, 4-a
5 C
6-10 Açık uçlu sorular

BÖLÜM 2: HAYATIMIN ZAMAN ÇİZELGESİ

Soru No Cevap
1 B
2 a) Yanlış, b) Doğru, c) Yanlış, d) Doğru
3 a) kronoloji, b) geçmişten geleceğe, c) doğum
4 1-b, 2-a, 3-d, 4-c
5 2-3-4-5-1 (sıra)
6 B
7-11 Açık uçlu sorular

BÖLÜM 3: İLGİ, İHTİYAÇ VE YETENEKLERİM

Soru No Cevap
1 C
2 a) Yanlış, b) Doğru, c) Yanlış, d) Doğru
3 a) ilgi, b) Yetenekler, c) ihtiyaçlarımız
4 1-b, 2-a, 3-c, 4-d
5 1-d, 2-a, 3-c, 4-b
6 A
7 İlgi: a, e / Yetenek: b, d / İhtiyaç: c, f
8-11 Açık uçlu sorular

BÖLÜM 4: EMPATİ KURUYORUM

Soru No Cevap
1 B
2 a) Doğru, b) Yanlış, c) Doğru, d) Yanlış
3 a) empati, b) dinlemek, c) anlayışlı/saygılı
4 D
5 1-c, 2-a, 3-b, 4-d
6 C
7-11 Açık uçlu sorular

BÖLÜM 5: FARKLILIKLARA SAYGI

Soru No Cevap
1 C
2 a) Yanlış, b) Doğru, c) Yanlış, d) Doğru
3 a) doğal/normal, b) saygı, c) zenginleştirir/geliştirir
4 Açık uçlu soru
5 1-a, 2-b, 3-a, 4-b
6 B
7 Fiziksel: a,c,g / Kültürel: b,d,f / Kişilik: e,h
8-11 Açık uçlu sorular

TEMA DEĞERLENDİRME TESTİ

Soru No Cevap
1 C
2 A
3 C
4 C
5 C
6 C
7 C
8 B
9 B
10 C
11 C
12 C
13 B
14 A
15 C
16 B
17 D
18 C
19 D
20 D

PERFORMANS DEĞERLENDİRME

PERFORMANS DEĞERLENDİRME TABLOLARI

ÖĞRENCİ PERFORMANS DEĞERLENDİRME TABLOSU

Bu tabloyu doldurarak kendi gelişiminizi takip edebilirsiniz.

Kazanımlar Çok İyi İyi Orta Geliştirmeli
Resmi kimlik belgesinin özelliklerini bilme [ ] [ ] [ ] [ ]
Yaşamındaki olayları kronolojik sıraya koyma [ ] [ ] [ ] [ ]
İlgi, ihtiyaç ve yeteneklerini tanıma [ ] [ ] [ ] [ ]
Empati kurabilme [ ] [ ] [ ] [ ]
Farklılıklara saygı gösterme [ ] [ ] [ ] [ ]

KAZANIM DEĞERLENDİRME TABLOSU

Bu tabloyu doldurarak hangi kazanımlarda ne kadar başarılı olduğunuzu görebilirsiniz.

Kazanım Sorular Doğru Yanlış Puan
SB.4.1.1 1, 6, 11, 15 [ ] [ ] .....
SB.4.1.2 2, 7, 12, 16 [ ] [ ] .....
SB.4.1.3 3, 8, 13, 19 [ ] [ ] .....
SB.4.1.4 4, 9, 14, 17 [ ] [ ] .....
SB.4.1.5 5, 10, 18, 20 [ ] [ ] .....
Toplam Puan: .....

ÖĞRETMEN NOTLARI

ÖĞRETMEN NOTLARI

Değerli Öğretmenlerimiz,

Bu soru bankası, 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersi "Birey ve Toplum" temasındaki kazanımları desteklemek amacıyla hazırlanmıştır. Kitabı kullanırken aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsiniz:

1. KAZANIM ODAKLI ÇALIŞMA:

Her bölüm bir kazanımı destekleyecek şekilde hazırlanmıştır. Öğrencilerinizin o kazanıma ulaşma düzeylerini değerlendirmek için bölüm sonundaki öz değerlendirme formlarını kullanabilirsiniz.

2. FARKLILAŞTIRILMIŞ ÖĞRETİM:

Sorular temel, orta ve ileri seviye olarak ayrılmıştır. Farklı öğrenme hızlarına sahip öğrencilerinize uygun soruları seçerek çalışmalarını sağlayabilirsiniz.

3. ETKİNLİK ÖNERİLERİ:

4. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME:

Kitabın sonundaki tema değerlendirme testi, öğrencilerin tüm kazanımlara ulaşma düzeylerini ölçmek için kullanılabilir. Ayrıca performans değerlendirme tabloları ile süreç değerlendirmesi yapabilirsiniz.

5. AİLE KATILIMI:

Özellikle kişisel tarih ve kronoloji konusunda ailelerin katılımını sağlayacak ev ödevleri verebilirsiniz.

Bu kitapta yer alan açık uçlu sorular ve uygulama etkinlikleri, öğrencilerin eleştirel düşünme, problem çözme ve yaratıcılık becerilerini geliştirmeye yöneliktir. Bu soruları sınıf içi tartışmalarda da kullanabilirsiniz.

Başarılı çalışmalar dileriz.